~~ geschreven door Jean-Pierre Battiau

Het ontstaan.

Het ontstaan van ‘De Smeerop’ feesten gezien door de ogen van een kind. Herinneringen van een nu 68-jarige geboren en getogen Enamenaar.

Toen ik in 1956 mijn eerste communie deed, verhuisden mijn ouders, mijn drie zussen en ik van Klein Leupegem naar de Zwijndries om er een café te gaan uitbaten. De herberg noemde, hoe kan het anders, ‘Café Smeerop’.

Het oorlogsverleden lag nog tamelijk vers in het geheugen en uit de oudste foto’s blijkt dat er met ‘Den Dolf’ (Adolf Hitler) toen nog flink de draak werd gestoken.

Kort voor onze aankomst was er een soort wijkcomité opgericht om de ‘Smeerop’ nieuw leven in te blazen. De oprichtster van dit gebeuren was Liesbeth, in de volksmond ‘oepies Liesbeth’ genoemd. Ze deed dit samen met haar man Albert en nog enkele illustere inwoners uit het gebuurte, waaronder Paula Audooren, haar man Oscar Faubert en de schoenlapper Remi Van Holle.

Het lied.

Bij dit ‘gebuurtefeest’ hoorde een lied: het Smeeroplied (schrijver Louis Huysman).

De dag van ’t feest is aangebroken, wij hebben gebuurtefeest.
De Zwijndries zijn hert is opgetogen, en vieren allen om ter meest.
En wij zijn allen goede geburen, ja ons wijkje mag er zijn,
Wij zijn nu aan ’t repeteren, en aan het zoeken naar een refrein
Daarom al in galop, naar Zwijndries of Smeerop!

Refrein:
Op ons citeetje daar is het fijn,
Het wordt bemind door groot en klein.
En we zijn raar en altijd klaar
en leggen elk een cent te gaar.
Ja, het bestuur staat aan het stuur
en geven raad tot als het gaat.
En we zijn altijd solidair,
Met een baljuw en secretair.

Zijn er vrienden die ’t vertikken, en niet zoeken mee te gaan,
Raadpleeg ons uw hart van binnen, ge zult beseffen ’t kan geen kwaad.
En sla maar op met uw benen, en strek uw armen een elle lang.
En wees niet bang om te beginnen, want als ge dood zijt ist voor lang.
Daarom al in galop, naar Zwijndries of Smeerop!

Er was ook een kortere versie:

Speelt de fanfare van Smeerop
Dan staat het dorp op zijnen kop.
Bij iedere klop zit het er op
Speelt de fanfare van Smeerop.

Op bovenstaande foto: mijn vader René Battiau (alias Dookskies Neetje) met klarinet samen met ? Audooren. Mijn vader kon het Smeerop-lied op fantastische wijze spelen op zijn klarinet. Zijn vriend draagt de typische bolhoed
(dorpspolititiek, waarover ergens anders meer).

‘Het gebuurte’.

Wat wij toen ‘het gebuurte’ noemden, was het stuk van Ename tussen café ‘Het open veld’ bij Meutsies op de Kattenberg en neerwaarts richting dorp tot aan ‘Katten Angèle’, een winkeltje dat tegenover het huidige museum (PAM) lag en ‘Den Hof’ (dit zijn de paar huisjes op de insprong Zwijndries’. En dit was het dan, maar voor een kind van 7 jaar in die tijd was het een grote gemeenschap.

In dit gebied bevonden zich 4 cafés ‘Het open veld’ bij Meutsies, ‘Cafe Smeerop’ bij Dookskies Neetje (mijn vader René Battiau), ‘Cafe t’Hoekske’ bij Ceriel Sardeur en daartegenover ‘Café De Franschen voerman’ uitgebaat door Kloefie (jaren 56 tot 60).

Paula Audooren met haar zus voor de herberg ‘De Franschen voerman’.

De feesten vonden plaats half augustus mogelijks tijdens de kermis of Feeste t’Ename. Ik weet niet of er voor de datum een formule bestond.

Verkleden!

Destijds bestonden er geen winkels waar men carnavalskleding kon gaan huren, maar praktisch iedere huisvrouw was handig in ‘snit en naad’ en in ieder gezin werd er duchtig genaaid om een eigen kostuum in elkaar te passen. De accessoires werden aangekocht in het winkeltje van mijn kindertijd: ‘Katten Angèle’, een klein bazarke waar men van snoep tot sutiens (bustenhouders) kon kopen.

Deze tijd herinner ik me niet meer, maar wat ik wel weet was, dat in mijn tijd cowboys furore maakten. Het was de tijd van de cowboyfilms en van Gary Cooper, Burt Lancaster en John Wayne, de helden van het witte doek. De jonge gasten werden door hun moeder een passend cowboy kostuum aangemeten. Bij Katten Angèle werden neppistolen aangeschaft en klaar was Kees!

Mijn zus en cowboy ‘witte carry’ Oscar Van Dorpe.

De baljuw, de stoet, het feest.

De eerste dag van het feest begon met de afhaling van de baljuw, dit was de persoon die door het gebuurte werd verkozen als hun leider, burgemeester of hoe je het ook mag noemen. De baljuw werd met paard en kar bij hem thuis afgehaald, gehuldigd en door een op zijn paasbest gekleed kind in de bloemen gezet.

De vader van Paula Audooren tijdens zijn inhuldiging als baljuw.

De stoet kwam daarna op gang en de vier voornoemde herbergen werden door het bont gezelschap om de beurt aangedaan. Onvermijdelijk ontaarde het feest in een aantal robbertjes die werden uitgevochten om te dingen naar de hand van de één of andere al dan niet knappe deerne.

De maandag van het feest was er traditiegetrouw hanengevecht bij Kloefie’s, stekbolling bij ons, gaaibolling bij Sardeurs en wedstrijd hanenkraaien bij Meutsies. Uiteraard werden op de pick-up platen afgespeeld en in die periode maakten The Platters, Fats Domino en Pat Boone furore.

Staand v.l.n.r.: Oscar Foubert, ? Audooren, Noel De Schrijver, Jenny De Schrijver, Albert Van Dorpe, Kloefies Lucie // Zittend v.l.n.r.: ?, Georgette Audooren

Rookske, hier vooraan op de foto was één van de dorpsfiguren. Hij was wat eenvoudig van geest, niet goed ter taal en zijn stokzinnetje was ‘sakkedommelinge’.
Maar hij leidde de kinderen in goede orde tijdens de stoet en voelde zich dan helemaal in zijn element.

V.l.n.r.: zus Jacqueline, Lisette Verzele, Goesies Simonne, zus Jeannine, moeder en vader. Met z’n allen achter den toog tijdens de Smeeropfeesten.

Bertie en Bette, de reuzen.

In 1959 werd beslist dat er twee reuzen zouden gemaakt worden om het feest nog meer te symboliseren. De reuzen werden ‘Bertie en Bette’ genoemd gesproten uit de naam Albert en Elisabeth de voortrekkers van de nieuwe ‘Smeeropfeesten’. De reuzen waren een gevlochten, rieten constructie met een hoofd dat gemaakt was van geweekt papier. De gezichten werden daarmee geboetseerd en daarna gekleurd.

Het huwelijk werd voltrokken in het gemeentehuis op het Beaucarneplein door schepen Borrens. De dochter van Liesbeth en haar man fungeerden als de levende reuzen.

Een prachtig stukje folklore verdwijnt.

Met de opkomst van de televisie (na de Wereldtentoonstelling in 1958) verwaterde het verenigingsleven en uiteindelijk hield in het begin van de jaren 70 een mooi stukje folklore op te bestaan.

Jean-Pierre Battiau
Kinderroepnaam ‘Dookskiezen Jean-Pierre’

Bijlage.

Dorpsgenoten vertellen over dit gebuurtefeest in de film Het geheugen van Ename, de film. Geniet van hun verhalen!
Hieronder nog een collectie foto’s van ‘uit den tijd van de Smeeropfeesten’.