Gustaaf Jozef Rullens

Wanneer u tussen de graven van het oude kerkhof rond de kerk van Ename wandelt, dan vind u daar het graf van Gustaaf Rullens ofwel ‘Peetje Rullie’ in de volksmond.

Peetje Rullie was hereboer, brouwer, jeneverstoker en… schatrijk. Toch sloeg dat blijkbaar geen al te grote kloof tussen hem en zijn dorpsgenoten, want hij wordt beschreven als een graag geziene inwoner van Ename. Dat kwam volgens overlevering omdat hij bekend stond voor zijn vrijgevigheid en zijn bescheidenheid. Zo droeg hij bijvoorbeeld heel gewone, eenvoudige boerenkledij.

Hij werd geboren in Mater op 10 december 1811 als zoon van Pieter Francies Rullens en Amelia Delplancken. Zijn vader was toen 28 jaar oud en rentenier. Wat betekent dat vader Rullens op zo’n jonge leeftijd geen specifiek beroep uitoefende maar leefde van eigen kapitaal of bezittingen. Gustaaf maakte wat centjes betreft dus geen slechte start.

Of zijn ouders naar Ename zijn verhuisd toen Gustaaf jong was óf dat Gustaaf zich in Ename vestigde en zijn ouders met hem mee zijn gegaan, is mij niet bekend. Ik vind in de aktes slechts terug dat zijn beide ouders in Ename zijn overleden.

Gustaaf was eigenaar van twee molens: een windmolen en een watermolen. Hij werd in 1854 (mede)eigenaar van de korenwindmolen in Ename die reeds geruime tijd eigendom was van de familie Rullens (zie ook De Hongerijemolen). En hij bezat op het terrein van zijn hereboerderij in het dorpscentrum een korenwatermolen.

Op een kadasterplan van 1830-1833 zien we de hoeve waar Gustaaf Rullens zijn maalderij/brouwerij/stokerij zou vestigen. Of dit de eigenlijke hoeve is of een oudere hoeve op dezelfde plaats die later verbouwd is, is niet helemaal duidelijk.

De witte hoeve op de hoek van de huidige Abdijstraat en Sint Salvatorstraat was een opmerkelijk grote hoeve waar Gustaaf Rullens naast het malen van koren ook bier brouwde en jenever stookte. Er stond op het hof daartoe dan ook een hoge schoorsteen. Deze is op meerdere foto’s uit het begin van de 20ste eeuw duidelijk zichtbaar.

Foto’s 1 en 2 genomen eerste helft 20ste eeuw: het Enameplein richting Abdijstraat, de witte hoeve van Rullens is duidelijk zichtbaar op de achtergrond, op de eerste foto is ook de hoge schoorsteen te zien. Foto 3 genomen midden 20ste eeuw: de Hoogstraat, ook hier zien we nog de oude, witte hoeve op de achtergrond (met de hoge ramen in de zijgevel).

Op de volgende foto is de schuur en hoge schoorsteen van de boerderij goed te zien. We zien hier de ‘Oude Schelde’. In deze Scheldebocht bevond zich ‘de ponte’ (meer informatie over de ponte vind u onder De veerpont). Rullens liet vermoedelijk in 1881 tussen deze overzetplaats en zijn schuur (links) de korenwatermolen bouwen. Daartoe zou een tuinpaviljoen van de voormalige Sint Salvatorabdij zijn omgevormd tot molenruimte (langs de achterkant van de hoeve loopt de oude abdijmuur met het overgebleven tuinpaviljoen). De korenwatermolen was tot ca 1937 in gebruik.

Gustaaf bleef vrijgezel. Hij woonde in de Hoogstraat in Ename. Op 1 augustus 1895 werd hij gedecoreerd met ‘het Burgelijk Kruis van Eerste Klas’ bij koninklijk besluit. Zo’n ereteken kreeg men nadat men zich 35 jaar lang verdienstelijk had gemaakt voor de gemeenschap. Wellicht kreeg Gustaaf deze medaille omdat hij zich lange tijd voor het dorp heeft ingezet als schepen in de gemeenteraad. Maar misschien was hij op meerdere vlakken actief voor de gemeenschap, wie zal het zeggen? Er is een bronzen medaillon bewaard gebleven dat werd geschonken ter gelegenheid van ‘Festival van Eename – Vijftigjarig jubelfeest der heeren Edmond Beaucarne & Gustaaf Rullens als burgemeester en schepene van Eename – 1830-1880’.

Peetje Rullie stierf op 90-jarige leeftijd op 30 januari 1901 in zijn huis te Ename. Al zijn bezittingen gingen naar Justine De Graeve. Daarbij hoorde onder andere een emmer vol goudstukken die in zijn bureel werd aangetroffen. Toen Justine ruim 20 jaar later stierf, werd zij naast Gustaaf Rullens begraven.

De grote, witte hereboerderij van Gustaaf Rullens heeft nog tot ca 1965 een prominente plaats in het dorpscentrum van Ename ingenomen. Na de sloping werden op deze plaats 6 eenvoudige huizen in eenheidsbebouwing opgetrokken, in het dorp gekend als ‘Boever’s huizen’ (gebouwd door dhr. De Boever).

~~ noot 1: de foto van het Burgerlijk Kruis Eerste Klas is niet het originele ereteken van Gustaaf zelf. Het is een foto van de onderscheiding zoals die er vandaag de dag uitziet (en waarschijnlijk toen ook heeft uitgezien). Een Maltezer kruis, wit geëmailleerd, verguld en met het monogram van koning Leopold, de dubbele L

~~ noot 2: op de voorzijde van de bronzen penning ter ere van het 50-jarig jubelfeest staat het borstbeeld van koning Leopold II en koningin Maria Hendrika van Oostenrijk, met de jaartallen MDCCCLXV-MDCCCLXXXX.