~~ geschreven door Eddy Berte (column) en Ilse Bostyn (toelichting) / foto’s: Eddy Berte, Ilse Bostyn en Erfgoedsite Ename / video ‘De Hand van Franciscus’: Steef Verwee

Sint-Laurentiuskerk Ename, oostkant met Calvariebeeldengroep tegen frontmuur zuidbeuk, d.d. 2021 – foto’s Ilse Bostyn

Het column van Eddy, herinneringen aan een zalige tijd

Het trieste einde van de heilige Jozef. Op het “oud kerkhof” van Ename. Klaar om zijn resten te laten verbrijzelen in een metalen container op het tegenwoordig via afspraken toegankelijke recyclagepark.

Het kan ook Johannes de Doper geweest zijn. Of een andere mannelijke volgeling van Christus. Zo goed heb ik het ook nooit geweten. Daarvoor was ik te weinig bij de zaak. Op dat moment. De Calvarie naast de Sint-Laurentiuskerk was menigmaal de plaats waar een miniprocessie vanuit de kerk naartoe trok, als obligaat verlengstuk van de zondagse eucharistie. Voor de volwassen mannelijke kerkgangers tegelijk wat extra time in de kroeg aan de overkant van de straat.

Ik heb de processies meegemaakt, in korte broek en in het Latijn. Later in lange broek en met jeugdpuistjes. De enige plaats waar je als prille tiener onopvallend en zonder te verwachten berispingen en huisarrest naast een even jonge Enaamse schone kon plaatsnemen, een lichte blos op de wangen bij het al dan niet toevallige elleboogcontact. Het begin van dromerige avonden, hopend op een spoedige heruitgave van dit ingetogen religieus gebeuren, met wat geluk gepaard gaand van een lichte aanraking van de goed ingeduffelde droomprinses. Misschien zelfs even oogcontact.

Processies zijn er ondertussen al vele jaren niet meer en elleboogcontacten behoren ook al tot de oudheid. Maar de Calvarie is er nog. Al zal Maria voortaan de gekruisigde Heer alleen gezelschap moeten houden. Tot ook zij tot scherven en stof terugkeert. Afgebladderd door de tand des tijds.

In mijn hoofd zie ik echter de frisse kleuren nog, de blos warmt mijn koude wangen nog altijd op. Herinneringen, ze slijten niet.

Foto’s Eddy Berte, 26 april 2023

Een korte toelichting bij de gebeurtenissen van april 2023 (door Ilse)

In de winter van 2022-2023 woei een storm van vandalisme over het oude kerkhof rond de Sint-Laurentiuskerk van Ename. Op 26 april 2023 werden, als gevolg van de beschadigingen maar vooral als uitvoering van stedelijke regelgeving rond kerkhoven, meerdere oude grafzerken geruimd. Dit gebeurde tot groot verdriet van de dorpsgemeenschap die liever de restauratie van haar bijzondere funerair erfgoed, familiegraven en de nog tastbare herinneringen aan ‘het dorp van toen’ had gezien. Wat verdwenen is kunnen we helaas niet terug halen, maar uit deze controverse ontstond een dialoog die tot nieuwe ideeën leidt. Hoop voor het oude kerkhof!
Op 26 april verdween ook één van de beelden van de 19de-eeuwse Calvariebeeldengroep aan de frontmuur van de zuidelijke zijbeuk van de kerk: het beeld van Johannes. Ook dit was door vandalisme beschadigd geraakt en stond al een tijdlang te wachten op restauratie in de hoek achter de beeldengroep. Jammer genoeg kwam er geen herstel voor dit toch ruim 100 jaar oude beeld.

Foto 1: Sint-Laurentiuskerk Ename, oostingang met Calvariebeeldengroep tegen frontmuur zuidbeuk, tijdens de restauratiewerken in de jaren 90 – foto Erfgoedsite Ename
Foto 2: gepolychromeerd houten Christusbeeld uit de 18de eeuw, deel van de Calvariebeeldengroep, Sint-Laurentiuskerk Ename – foto M. Van den Borre
Foto 3: Sint-Laurentiuskerk Ename, oost- en zuidkant d.d. begin 20ste eeuw – foto Erfgoedsite Ename

De Calvariebeeldengroep staat op een rechthoekig stenen terras en is omheind met een smeedijzeren hekwerk tussen hardstenen pijlers. Het gepolychromeerd houten Christusbeeld aan een kruis onder een houten luifel dateert uit de 18de eeuw. De gepolychromeerde stenen beelden van Johannes en Onze-Lieve-Vrouw dateren uit de tweede helft van de 19de eeuw en zijn gemaakt door Mathias Zens.

Een muzikale bespiegeling door Steef Verwee

Ook Steef Verwee werd weemoedig bij het aanschouwen van het verval op ons sfeervolle, oude kerkhof rond onze prachtige, duizend jaar oude Sint-Laurentiuskerk. Hij schreef er het lied ‘De Hand van Franciscus’ over.
(Van de CD ‘Oudenaarde, een idioticon, 2022’.)