~~ met dank aan Daniël Pletinckx & Visual Dimension bvba, Erfgoedafdeling Cultural Heritage / dit artikel is een vertaling van ‘Eename 1665 – village & inn’, geschreven door Daniël Pletinckx, website Visualisation of the Benedictine Abbey of Ename / vertaald door Ilse Bostyn / credits: zie onderaan dit artikel

Dankzij de virtuele reconstructie van Ename in 1665 via de ‘Ename 1665 Tijdmachine’ (Visual Dimension, Erfgoedafdeling Cultural Heritage) kunnen we het dorp op unieke wijze beleven in zijn zeventiende-eeuwse sfeer. Voor de interactieve toepassing met vele mogelijkheden kunt u terecht in het museum van Ename, maar in onderstaande video kunt u alvast proeven van een wandeling door Ename in 1665. Gaat u mee?

De virtuele reconstructie van Ename in 1665 is niet alleen een visualisatie en synthese van al het onderzoek en de bronnen die we hebben over dit Vlaamse dorp, maar opent tevens de mogelijkheid om het landelijke Vlaanderen in de 17e eeuw te beleven. Het contrast tussen enerzijds de huizen en de materiële cultuur van het dorp en anderzijds de rijkdom en weelde van de abdij, die het dorp bezit en domineert, wordt duidelijk wanneer men door deze virtuele wereld loopt. Deze is opgebouwd op basis van vele historische documenten zoals de geschriften van abt de Loose en de gedetailleerde kaart van het dorp die hij liet maken door landmeter Jan Bale (waarvan exemplaren worden bewaard in het Huis Beaucarne in Ename en in de Universiteitsbibliotheek in Gent).           

Op deze manier creëren we een Tijdmachine-ervaring die ons een wereld laat bezoeken die we alleen kennen via de vele prachtige schilderijen en tekeningen uit de 17e eeuw van bijvoorbeeld het Rijksmuseum in Amsterdam. Deze grote collectie 17e-eeuwse iconografie en objecten – Rijksstudio genaamd – staat online, biedt professionele beelden in hoge resolutie, kan onbeperkt worden gebruikt en kan op vele manieren worden doorzocht. De Rijksstudio is onze belangrijkste bron van informatie over gebruik en uiterlijk van voorwerpen, landschap, sfeer en levenswijze. Het stelt ons in staat een geloofwaardige virtuele wereld te creëren die de 17e eeuw zo goed mogelijk weergeeft. Met andere woorden, dit is het dichtst dat we vandaag de dag bij een Tijdmachine kunnen komen.

Neem bijvoorbeeld het bovenstaande uitzicht op de dorpskern en de vijver met boom, gebaseerd op de kaart van Jan Bale, gepubliceerd in 1661.

De kaart toont de percelen, de huizen en de vijver maar bevat geen informatie over de uitstraling van deze dorpskern, de huizen, de begroeiing, de omheining van de percelen, de boom met een bankje waar een herder kon rusten of waar de dagelijkse roddels werden doorgegeven. Dit is waar de beelden van het Rijksmuseum ter hulp komen. Deze geven het dagelijks leven in plattelandsdorpen in Vlaanderen en Nederland goed weer.

Bij het maken van virtuele reconstructies die de ambitie hebben om een Tijdmachine-ervaring te bieden, moeten we de materiële cultuur van die periode kunnen vastleggen en ons ervan bewust zijn dat slechts een fractie van die materiële cultuur vandaag in musea bewaard is gebleven. Wanneer we bijvoorbeeld de plaatselijke herberg De Swane bezoeken, willen we een groot deel van de voorwerpen in beeld brengen die typisch zijn voor een landelijke herberg (waarschijnlijk zelfs een bordeel) uit die tijd. De Rijksstudio geeft ons veel zicht op het sociale leven en op de voorwerpen en hun gebruik. Triktrak (backgammon) was bijvoorbeeld een populair spel, dat met passie werd gespeeld en de aandacht van de toeschouwers vasthield.

De Rijksstudio levert niet alleen een afbeelding in hoge resolutie van een backgammon speelbord, maar de afbeelding kan ook worden gebruikt als textuur voor het 3D-object. Andere afbeeldingen tonen het decor en de andere objecten in de omgeving.

Iedereen ging naar de herberg. Iedereen dronk bier, mannen, vrouwen en kinderen, genietend van het samenzijn met de lokale gemeenschap en drinkspelletjes spelend door het pasglas van de kroeg rond te laten gaan. Deze pasglazen en drinkspelletjes zijn goed gedocumenteerd door schilderijen en tekeningen in het online Rijksstudio-archief. Dit soort spelletjes worden zelfs vandaag de dag nog uitgevoerd.

De wijn werd geserveerd in een tinnen kan, de typische vierkante wijnflessen werden gekoeld met water uit de put. Deze wijnkan is te zien op vele schilderijen van Jan Steen, één van de belangrijkste Nederlandse schilders uit de 17e eeuw, vandaar de naam ‘Jan-Steen-kan’. De glazen naast de kan zijn opgegraven in Ename en worden getoond in het museum.

Een van de leuke, historische kenmerken van die periode, die volledig gedocumenteerd is door de schilderijen en tekeningen van het Rijksmuseum, is de aanwezigheid van spreeuwenpotten. Keramische potten, geschikt als spreeuwennest, hingen rond de ramen. Men haalde daar de jonge spreeuwen uit om ze te bereiden als lekkernij (als soep of pastei).

In andere artikelen over Ename in 1665 bezoeken we de brouwerij, de bakkerij en de school.
(Bekijk via de weblinks de respectievelijke video’s en beleef de verschillende aspecten van het dorp.)

De ‘Eename 1665 Tijdmachine’ ervaring is sinds eind 2019 beschikbaar in het museum van Ename, voor geleide groepen en individuele bezoekers (we ontwikkelden een eerste prototype met natuurlijke interactie reeds in 2016). Deze interactieve toepassing is gebaseerd op speltechnologie en heeft een uitgebreid weersysteem en een volledige dag/nachtcyclus.

Bekijk de Eename 1665 trailer hier of bekijk de volledige video bovenaan dit artikel.

Dit artikel is een vertaling van ‘Eename 1665 – village & inn’, geschreven door Daniël Pletinckx, website Visualisation of the Benedictine abbey of Ename, (27-02-2020)

Vertaald met toestemming van Visual Dimension, www.visualdimension.be en Daniël Pletinckx.

Vertaling Ilse Bostyn.