De Hongerijemolen
In Ename stond een molen. Een houten korenwindmolen. Hij stond eenzaam in de velden langs de weg naar Oudenaarde. Hoog op een terp. Een opvallende aanwezigheid in het landschap.
Zeker in de 19de eeuw en eerder, toen er nauwelijks huizen langs deze weg stonden. Om de molen heen waren alleen maar velden en weiden. Wanneer men vanuit Ename, Volkegem of Oudenaarde richting de molen liep, dan zag men deze al van ver staan.
Bij de molenaar was het druk. Naast alle verantwoordelijkheid voor het goed werken met en van de molen, moest er veel graan gemalen worden. Want de landbouw in Ename spitste zich voor een groot deel toe op de teelt van diverse graansoorten. In het begin van de 18de eeuw waren dat granen als tarwe, rogge, haver en masteluin (een mengkoren van rogge en tarwe).
Eén en al bedrijvigheid rond de molen dus! Er gold dan ook een gouden regel: wie eerst komt, eerst maalt.
Niet iedere dorpsbewoner van nu weet nog waar die molen precies stond. Misschien kan een kaart van rond 1850 daarin wat duidelijkheid geven. De molen lag best nog een stukje van de dorpskern af. Ergens tussenin het Enameplein en de Rekkemstraat (iets voorbij het midden). Op het stuk grond waar nu (ongeveer) de huizen met adres Martijn van Torhoutstraat nrs. 69 en 71 staan.
Hoewel een recentere kaart de molen iets meer achteruitgeschoven plaatst, namelijk in de nieuwbouwwijk waar nu de straat Hongerije is.
Het officiële kadasteradres van de molen was perceel A70.
Ik heb de kaart van rond 1850 hier bijgevoegd en erop aangeduid waar de molen stond.
De ‘Hongry’ of Hongrymolen of Hongerijemolen was een houten korenwindmolen met open voet. Met noemt zo’n type molen een ‘staakmolen’.
De molen zoals we hem op de foto zien is echter niet dezelfde als de molen die vóór 1753 gebouwd werd in het weiland dat toen Hongry genoemd werd en op zo’n 700 meter ten zuidwesten van de Sint Laurentiuskerk ligt. Dat was ook een houten graanwindmolen en hij was in het bezit van de Sint Salvatorabdij van Ename. We weten dat bij het verdwijnen van de abdij ook haar bezittingen verbeurd verklaard en verkocht werden. Meer informatie over de Sint Salvatorabdij vind u onder Sint Salvatorabdij.
De oude molen werd in 1824 vervangen door een molen die werd overgebracht vanuit Oudenaarde. Dat is de molen die we zien op de foto. De Hongrymolen werd jammer genoeg in 1930 gesloopt. De laatste molenaar zou Armand Dulieu geweest zijn.
De naam van de windmolen spreekt voor zich: Hongry. Hij is vernoemd naar het weiland waar hij gebouwd werd: Hongry of Hongerije. Op zijn beurt gaf de molen zijn naam weer aan herberg ‘Het Molenhuis’, die daar vlakbij gelegen was.
De eigenaars van de molen na 1830 zijn geweest:
– vóór 1834: Pieter Francies Rullens, brouwer te Ename
– 1843: August Rullens
– 1854: Gustaaf Rullens
– 1901: Justine De Graeve
– 1927: de weduwe van Pieter De Graeve (Berq)
– 1930: sloop
Helaas is ‘onze Enaamse windmolen’ nooit meer herbouwd. De oude gekasseide ‘Aalststraat’ moest aangepast worden. Paard en kar verdwenen uit het straatbeeld. ‘Koning auto’ deed zijn intrede en de weg werd alsmaar drukker. Men ging de weg verbreden en asfalteren. Oude huizen werden afgebroken, nieuwbouw verrees.
Plaats voor een molen was er niet meer. Hoogstwaarschijnlijk zag men er ook het nut niet meer van in om de molen te herbouwen. De tijd waarin deze graanwindmolens een vitale rol speelden in het leven van elke dag was voorbij.
Toch zou het mooi geweest zijn indien daar aan de nu zo drukke doorgaande weg nog een oude windmolen had gestaan. Met sierlijke, hoge wieken die zoevend ronddraaien, zoals ze dat eeuwenlang hebben gedaan. Trots en standvastig, een herinnering aan een tijd waarin het leven veel minder haastig was.
In Ename heeft het niet zo mogen zijn. In andere dorpen gelukkig wel. Zoals in Mater waar de Tissenhovemolen al eeuwenlang hoog op zijn heuvel over het landschap uitkijkt. Een plek waar het heerlijk is om even te vertoeven, te mijmeren en te genieten van onze prachtige Vlaamse Ardennen.
Ename, mijn dorp. 