~~ met dank aan de Erfgoedsite Ename – pam Ename en conservator Marie-Claire Van der Donckt / met dank aan Maurice Cornelis, medewerker pam Ename / script en foto’s Feesttafel: pam Ename / foto’s reconstructie donjon en portus: Visual Dimension en Daniël Pletinckx / korte historische duiding: Ilse Bostyn

Heer Godfried vertelt

Geachte aanwezigen, ter meerdere eer en glorie van onze edele vorst Otto de Tweede, die heerst over het heilige Roomse Rijk van het Westen, die in Rome tot keizer gekroond werd door Gods afgezant op aarde, heet ik u welkom aan deze feestdis.”

Ik ben Godfried, geboren uit het roemrijke geslacht Ardenne-Verdun. Dankzij mij is Ename uitgegroeid tot de voornaamste versterking van het hertogdom Lotharingen dat zich uitstrekt van Friesland tot aan de Alpen. De burcht die ik hier bouwde, wordt geroemd als één van de sterkste van het Rijk, ja, als oninneembaar. Samen met het zuidelijke Valenciennes en het noordelijke Antwerpen waakt Ename aldus over de Schelde, en beschermt de grens van het keizerrijk tegen de opdringerige Vlaamse graaf. Het is ons een grote eer onze keizer op deze wijze te mogen dienen.”

Ename is echter meer dan een vesting van groot militair belang. Het heeft mij behaagd, aan de voet van mijn burcht een bloeiende handelsplaats te stichten. Een welvarende stad met een haven waar schippers en handelaars van Noord en Zuid hun waren aan de man komen brengen. Het doet onze keizer een groot genoegen dat de denarius, de zilveren munt met zijn naam, in ons bedrijvig Ename met zo groten getale van hand tot hand gaat.

U weet ongetwijfeld dat Ename slechts één van mijn verblijfplaatsen is. Het is immers mijn eervolle taak om in naam des keizers niet alleen in de Scheldevallei, maar ook de bisschopsstad Verdun te verdedigen tegen vreemde machten. Hoewel Verdun mijn thuishaven is verblijf ik heel graag in Ename. De bossen hier zijn mijn geliefde jachtterrein en – ach! – voor een echte soldaat geeft de jacht bijna evenveel voldoening als het gevecht. Jagen houdt me scherp.

Samen met mijn beste ruiters trek ik ten strijde tegen mijn edele vijand in het woud, het everzwijn. Jazeker, een volwassen ever is een waardige en geduchte tegenstander. Na een wilde achtervolging sta ik oog in oog met het dier en ik sla toe. Wetend dat ik het gevecht zal winnen.

En dit is de ereplaats waar zij eindigen, mijn everzwijnen: op de feestdis van deze aula. In deze prachtige zaal wordt recht gesproken, vergaderd en feest gevierd. Maar in alle bescheidenheid moet ik toegeven dat ik op dat terrein geen heer en meester ben. In de feestzaal heerst mijn dierbare echtgenote Mathilde, de vaardigste gastvrouwe van Lotharingen. Het verblijf binnen de muren van onze burcht valt haar niet altijd gemakkelijk, maar zij draagt haar lot zoals het een telg uit het geslacht Von Billungen betaamt. En in het volle besef dat ook haar bestaan slechts één doel dient: de macht en de glorie van onze keizer.

Het ‘Feest van duizend jaar’

In het pam Ename (onderdeel van de Erfgoedsite Ename) wacht u een bijzondere belevenis. In één van de museumzalen wordt u gast aan de rijk gevulde en druk bezochte ‘Feesttafel’. Vierentwintig levensechte poppen zitten rond één dis en ieder van hen heeft een verhaal dat alles te maken heeft met Ename over een tijdsspanne van duizend jaar.

In de zaal vindt u een koepelvitrine waarin zich vierentwintig voorwerpen bevinden. Ieder voorwerp hoort bij één van de personages aan de Feesttafel. Op het grote scherm ziet u een film waarin acteurs op boeiende wijze de vierentwintig levensverhalen vertellen. Zo wordt geschiedenis en archeologie plotsklaps tot leven gebracht en krijgt u op een unieke wijze een kijkje in het verleden.

Ga zitten, kies een voorwerp, zie hoe een personage tot leven komt en laat je meenemen door de acteurs in het verhaal over hun eigen specifieke rol in die rijke geschiedenis van Ename.

Muntjes uit de 10de eeuw

De objecten in de koepelvitrine die een link leggen naar het personage van Godfried van Verdun zijn deze muntjes die we kunnen dateren rond het einde van de 10de eeuw.
De denarius is een munteenheid die stamt uit het Romeinse Rijk. Na de ondergang van het West-Romeinse rijk verdween de munt. Karel de Grote herintroduceerde de zilveren denarius, ook ‘penning’ genoemd. De munt werd de standaardmunt in West-Europa.
Op de voorkant staat meestal een kruis en op de achterkant een tempel. Kenmerkend voor de muntslag van Lodewijk de Vrome (9de eeuw) is het randschrift ‘xpistiana religio’.

Godfried van Verdun, markgraaf van Ename

Godfried I van Verdun, geboren circa 930 en overleden in 998, was een telg uit het geslacht Ardennen-Verdun. Het ‘Huis Ardennen’ is één van de oudst geverifieerde en goed gedocumenteerde adellijke geslachten van Europa, met Wigerik, paltsgraaf van Lotharingen, en Kunigunde van de Ardennen als stamouders. Hun kleinzoon Godfried werd circa 973 markgraaf van Ename, onder het bewind van Otto II, keizer van het Heilig Roomse Rijk.

Het markgraafschap Ename kreeg een zeer belangrijke positie vanaf het jaar 974.
Na de opsplitsing van het immens grote rijk van Karel de Grote en diens zoon Lodewijk de Vrome, werd Europa het toneel van gebiedsverdeling en grensverschuivingen. Meer daarover kunt u onder andere hier lezen: https://nl.wikipedia.org/wiki/Frankische_Rijk. In 925 werd de Schelde de grens tussen West-Francië en Oost-Francië. Keizer Otto II (heerser over Oost-Francië) richtte versterkingen aan langs de westgrenzen van zijn rijk. Zo verschenen aan de rechteroever van de Schelde drie markgraafschappen met als hoofdplaatsen Antwerpen, Valenciennes en daartussenin… Ename.
Een ‘mark’ of markgraafschap is een strategisch gelegen plaats aan de grens van een rijk, opgericht om te zorgen voor de verdediging van het rijk. In Ename werd daartoe een imposant donjon (versterkte burcht) gebouwd. En zoals op deze plaatsen vaak gebeurde, ontwikkelde zich een bloeiende handelsgemeenschap rond de burcht.
U kunt meer lezen over het donjon en hoe deze historische rijke plaats in de Scheldemeander bij Ename zich later geëvolueerd heeft in het weblogartikel ‘Het wegske op de foto’, wandelen door Ename.

Het Provinciaal Archeologisch Museum van Ename

Het pam Ename is, samen met het Erfgoedcentrum te Ename, een onderdeel van de Erfgoedsite Ename.

pam Ename
Lijnwaadmarkt 20
9700 Oudenaarde (Ename)
Provinciaal Archeologisch Museum Ename