Ook dit weblogartikel wordt regelmatig aangevuld met nieuwe informatie!

~~ geschreven door Ilse Bostyn / met dank aan de dorpsgemeenschap van Ename (herinneringen en verhalen) / foto’s Marc Maryns, Ilse Bostyn, Pascal Van Acker en Beeldbank Erfgoedobjecten Provincie Vlaanderen

Café Stadhuis werd gevestigd in het pand waar voorheen het gemeentehuis van Ename was. Dat verklaart de naam. Van ‘Herberge het Stadhuys’ wordt al melding gemaakt in een bron uit 1789. Dat stelt ons meteen voor de vraag of het gemeentehuis van vóór die tijd dateert of dat er sprake was van een dubbelfunctie?

In de achtergevel zien we getraliede opkamervensters boven een tonvormig overwelfde kelder met een getralied keldervenster. Er bevond zich in de kelder een cel die als gevangenis gebruikt werd. Een pand met veel verhalen dus! En als u aan sommige dorpsbewoners zou vragen naar de avonturen waarin ze terechtkwamen door hun nieuwsgierigheid naar wat zich achter die tralies bevond, dan krijgt u verhalen in de trant van ‘De witte van Sichem’ te horen.

Het pand zou zijn gebouwd op de plaats waar vroeger de Vierschaar gevestigd was en ter herinnering aan die oorspronkelijke bestemming hing in het café een schilderij getiteld ‘Salomonsoordeel’ (geen foto van kunnen vinden helaas). Het hing er lange tijd, maar werd uiteindelijk naar een plek in de Kasteelstraat in Oudenaarde overgebracht. Daar werd het jammer genoeg vernield tijdens een brand in 1918.

Het oorspronkelijke pand bestond uit negen traveeën en één bouwlaag. Van die negen traveeën zien we er nu nog 7. Want wat overblijft van het oorspronkelijke pand is onderverdeeld in twee rijhuizen (het huis met de grote poort, waar in de jaren 90 van de 20ste eeuw een restaurant/café in gevestigd was, en het huis waar vroeger een dependance van de Openbare Bibliotheek in ondergebracht was). De andere twee traveeën zijn verdwenen. Deze zijn gesloopt rond 1955 en op die plek staat nu een woonhuis (huisnummer 188). Herberg Het Stadhuis was dus een groot pand.

Op een unieke foto die we kunnen dateren rond de eeuwwisseling van de 19de en 20ste eeuw zien we café Stadhuis (links vooraan). Deze foto toont de toenmalige Hoogstraat (nu Martijn van Torhoutstraat) zoals deze was in het laatste decennium van de 19de eeuw.

Enkele markante gebouwen zijn hier duidelijk te zien. Wanneer we op de foto de Hoogstraat inlopen, zien we links eerst café Stadhuis. Daarnaast staat het herenhuis dat toebehoorde aan de gezusters Schautheer en dat zij in 1889 schonken aan de Zusters van Barmhartigheid uit Ronse om daar een klooster met school in te beginnen. De kloosterschool is tot op heden nog steeds, en sinds 1984 de enige, basisschool van het dorp. Zie Het klooster van de Zusters van Barmhartigheid.
Naast het herenhuis zien we een bouwwerk dat verdween in 1910. Het betrof een beluik. Achter de hoge poort bevonden zich meerdere kleine woningen. Deze werden afgebroken ten behoeve van de bouw van twee klaslokalen. Dit gebouw is tot vandaag in oorspronkelijke staat bewaard. Althans aan de buitenkant. De indeling is gewijzigd naar drie lokalen. Eén klein woonhuis (het huis van ‘Toontje Muyshond’), tussen de poort van het herenhuis en het nieuwe schoolgebouw, bleef bestaan tot 1929-1930. Toen werd het afgebroken ten behoeve van een nieuwe middenbouw voor de school.
Wanneer we nog een stukje verder wandelen op de foto zien we naast het beluik een hoekhuis. Dit pand is sinds lange tijd een herberg. Zie daarover meer in het weblogartikel Café Casino. Om de hoek van dit café kan men de Veerstraat inlopen. Ook wel Pontweg of Scheldestraat genoemd. Via deze straat kwam men bij de oude Scheldearm en de veerpont van Ename terecht. Lees hierover in De veerpont van Ename. Vandaag noemt men deze straat de Sint-Salvatorstraat. Tevens een logische keuze omdat deze smalle weg vroeger de grote toegangsweg tot de beroemde Enaamse Sint-Salvatorabdij was. Zie De Sint Salvatorabdij. Nu kan men via de Sint-Salvatorstraat de Archeosite Ename en Provinciale Erfgoedcentrum bereiken.
Op de hoek tegenover het toenmalige café Casino zien we een grote herenboerderij met witte muren en een hoge schoorsteen. Vandaag begint op deze hoek de Abdijstraat. Voorheen was wisselde het adres tussen ‘Groote Plaats’ (nu Enameplein) en ‘Neerstraat’. Dit was de boerderij/brouwerij/stokerij van Gustaaf Rullens. Over wie deze man, in het dorp bekend als ‘Peetje Rullie’ was, leest u meer in Gustaaf Jozef Rullens, hereboer en brouwer. De grote boerderij werd later bewoond door (onder andere) boer de Fruytier, bekend van de cirkelvormig ommuurde tuin op het terrein van de voormalige Sint-Salvatorabdij. Het pand werd aangekocht en afgebroken in de jaren ’60 van de 20ste eeuw door de heer de Boever. Hij liet daar zes woonhuizen bouwen. Deze zijn tot nu bewaard.

We draaien ons om en wandelen via de overzijde van de Hoogstraat (de rechterkant op de foto) weer terug. Daar zien we een paar oude dorpswoningen die verloren gingen tijdens het verbreden van de Martijn van Torhoutstraat rond 1975. En dan uiteindelijk helemaal rechts op de foto zien we een witte muur. Achter deze muur was een ‘enen grooten hof’ die toebehoorde aan mevrouw Anna Van Den Bossche en dewelke zij schonk aan het klooster bij haar overlijden in 1908. Op de plaats van deze gesloten tuin werden later twee woonhuizen opgericht door Ernest Van Den Borre en Jules Vermeiren.

Dit deel van de straat veranderde drastisch tijden de jaren ’70 van de 20ste eeuw. Door verbredingswerkzaamheden werden 11 woningen en een garage tegenover de kloosterschool afgebroken. Het straatbeeld werd hierdoor ingrijpend veranderd. Het voormalige café Stadhuis, de kloosterschool en het voormalige café Casino (heden ten dage draagt de herberg een andere naam) hebben de tand des tijds doorstaan. Op enkele verbouwingen en aanpassingen na.